Gambia: Rivier deel 2

Janjanbureh (je spreekt het uit als: of Jangjangbureh) is een stad, gesticht in 1832. Het was voorheen een stad waar de slaven werden verhandeld en staat ook bekend onder de naam ‘Georgetown’ en het eiland staat lokaal bekend als ‘McCarthy Island’. Het is nu de hoofdstad van de Central River Division en is vooral bekend als de thuisbasis van de belangrijkste gevangenis van Gambia. In 1995 kregen zowel de stad Georgetown als het eiland MacCarthy de naam Janjanbureh.

Dinsdag 16-01-2018
Vanmorgen een beetje uitgeslapen, maar dan moet er weer hard gewerkt worden om de watertank te vullen, want de watermaker kunnen we hier niet gebruiken. Fred en Vincent gaan vier keer met de dinghy naar de kant met 4 jerrycans van 20 liter per stuk. Bij de waterpomp helpt iemand Vincent met het vullen van de jerrycans. Fred staat met één van ‘locals’ te praten die hem verteld dat het wel mogelijk is om bij laag water, aan de noordkant van de rivier, onder de kabels door te varen. Elke dag gaat namelijk de stroom van de kabels af tussen 14:00 – 18:00, dit vanwege bezuinigingen. Wij gaan dit risico maar niet nemen! De man laat tevens zijn hand zien met een naar abces. Hij zou graag medicijnen willen, maar Fred geeft hem geld voor medicatie en later laat de man zien dat hij dit ook daadwerkelijk gekocht heeft en dankbaar is voor de hulp.
Terwijl Vincent staat te wachten bij de waterpomp is het ondertussen lunchtijd en mag hij een bordje mee-eten bij de locals. Als dank hiervoor geeft hij ze enkele schriftjes en pennen voor de kinderen. Wanneer Fred en Vincent terug komen zie ik, op nog geen 4 meter afstand, een grote kop van een nijlpaard uit het water omhoog komen. Dat is even schrikken, wat zwemt deze dichtbij! Vincent weet nu ook wat het is om water te tanken, dat het niet allemaal zo eenvoudig is en dat je bijna een dag werk hebt. Terwijl we in de kuip zitten, zien we aan de oever in de struiken mensen zich omkleden voor het festival.

 

Ruim in de middag gaan we met zijn allen met onze dinghy de kant en daar wacht Sax ons al op. Sinds hij zich als gids aan ons voorgesteld heeft, komen we niet meer van hem af. In deze plaats willen mensen ook de hele tijd iets van je, wat nu toch een beetje irritant begint te worden. Er zijn heel wat mensen op de been en de aantal toeristen is drastisch gestegen. We wandelen door de stad en komen uit op een ruime vlakte de voorstelling zal plaatsvinden. Er is een speciaal afdakje gemaakt waar een heleboel stoelen staan voor belangrijke personen die uitgenodigd zijn, zoals de ‘chief’ van het stadje, minister van cultuur en andere genodigden. Daarachter rijen met stoelen voor de voornamelijk ‘blanken’ toeristen die door hun touroperators hiermee naar toe genomen zijn. Helaas worden we door Sax tussen deze ‘gewone toeristen’ gezet en dat voelt vrij ongemakkelijk. Het gedrag van sommige van deze (met grote telelenzen behangen) toeristen laat nogal te wensen over en ik schaam me af en toe voor deze blanke medemens. Maar dit soort gebeurtenissen zijn bijzonder en we vinden het erg leuk om mee te maken.

‘Kankurang’ festival
Het laatste grote festival was in de jaren ’80 en wordt bijgewoond door zowel lokale als internationale toeristen uit meer dan 10 verschillende landen. De ‘Kankurang’ is een inwijdingsrite die jaarlijks wordt beoefend in de Manding-provincies Senegal en Gambia. Het centrale personage in de Kankurang is een ingewijde die een masker draagt ​​gemaakt van de schors en rode vezel van de Faara-boom of gekleed in bladeren en zijn lichaam is geverfd met plantaardige rode kleurstof. Hij wordt geassocieerd met besnijdenisceremonieën en initiatierituelen. Deze persoon voert een staccato-dans uit, schreeuwt en slaat twee machetes hard tegen elkaar. Zijn volgelingen bestaan uit voormalige ingewijden en andere dorpelingen die zijn gedrag en gebaren volgen. Ze dansen, zingen en trommelen op Bongo’s. De Kankurang staat garant voor orde en gerechtigheid en is de exorcist van boze geesten. Tijdens dit festival zien we verschillende maskerades o.a. van de Wolof, Jola, Fula met o.a.
Ifangbondi: is een onzichtbare zeer gevaarlijke geest, kan schade toebrengen aan boosdoeners, komt alleen ‘s nachts;
Wulengo: beschermt besneden jongeren tegen heksen, boosdoeners en boze geesten, kinderen, vrouwen en niet ingewijden mogen dit niet zien, een vrouw die dit ziet wordt onvruchtbaar.
Jamba: handhaving van discipline van de leden van de samenleving, wordt tijdens huwelijken, diploma-uitreikingen en andere ceremonies uitgevoerd
Het is een kleurrijk, muzikaal gebeuren en er wordt veel met geld ‘gestrooid’ vooral van de blanken medemens wordt verwacht dat ze een aanzienlijke bijdrage leveren. Fred koopt een T-shirt met logo van het festival! De organisatie is echt op zijn Gambiaans. Het begint 2 uur te laat, de microfoons werken slecht en de speakers worden aan het eind pas neergezet. Ook de verlichting wordt pas aangebracht als het festival al in volle gang is en het bijna donker is, volgens de ‘Gambia way’.

We gaan na afloop in het zelfde restaurant eten en horen Sax uit over alle tradities en gewoonten van het land. Hij verteld over zijn privé leven en wat zijn doel is in het leven. Het is al gauw duidelijk dat men het hier moet hebben van de toeristen, want voor de rest is hier weinig te doen. Hij probeert er nog iets van te maken en dat kun je niet van alle Gambianen zeggen. Het is alleen jammer dat zijn verhaal een verkapte manier is om aan te geven dat hij geld nodig heeft. Al zegt hij aldoor dat hij Moslim is en niet om geld mag vragen, maar wel even melden dat de Nederlanders gulle mensen zijn!! Ja, ja, dat weten we, want als er in dit land een project opgestart wordt (scholen, gezondheidszorg etc.) dan zijn er vaak Nederlanders bij betrokken. Morgen krijgen we van hem de volledige tour over het eiland inclusief lunch bij zijn familie thuis.

Woensdag 17-01-2018
Om 13:00 uur naar de kant. Bij de oever, waar de veerboot aankomt, staan verschillende kleine stalletjes waar fruit en groenten wordt verkocht. Bij de veerboot staan busjes te wachten om naar de oever vervoerd te worden. Bovenop een busje liggen schapen, zo vervoeren ze die hier in Gambia. De partij voor de dieren in Nederland zou meteen een actie beginnen! Sax wacht ons op en we geven aan dat we postzegels nodig hebben. Bij het ‘postkantoor’ blijkt dat ze geen postzegels hebben, die moeten van ver komen…. Dan doen we ze wel in Banjul op de bus. Onderweg naar de ‘compound’ (een afgeschermd terrein waar meerdere huisjes en gezinnen op wonen) van Sax komen we de meest bizarre winkeltjes en bedrijfjes tegen en borden met vreemde teksten.

We willen graag iets meenemen voor het gezin en wanneer we in een winkel een baal rijst willen kopen geeft Sax aan dat hij deze net heeft gekocht en liever het geld heeft voor de volgende keer. Hier denken we nog even over na. Hij verteld dat hij erg arm is en in een klein huisje woont en hij heeft gelijk het is een krot. Het leefgedeelte bestaat uit een ruimte van 3 bij 3 met drie oude doorgezakte stoelen, een tafeltje met tv en zeil op de grond. Voor Vincent pakt hij er nog een plastic stoel bij. Sax heeft een grote Amerikaanse koelkast gekregen van iemand, alleen doet deze het niet want hij heeft geen geld voor een omvormer (van 3500 Dalasi, oftewel € 70,00). Dit is ook weer een verkapte manier om geld te vragen. In de andere ruimte staan 2 bedden voor hem en zijn vrouw en 4 kinderen. Dan heb je een vies rommelig binnenplaatsje met een gat in de grond, dit is waarschijnlijk de wc. Het dak bestaat uit golfplaten en de wanden zien er vuil en afgebrokkeld uit. Hij verteld dat hij bezig is met een nieuw huisje te bouwen, maar hij heeft alleen nog wat (daar heb je het al weer) geld nodig voor de laatste stenen. Het begint een beetje vervelend te worden. Ook moeten we wel erg lang wachten voordat er iets gebeurd. We worden wel afgeleid door de vele kleine kindjes die er op de compound rond lopen. Zodra ze een beetje aan ons gewend zijn zingen ze het ABC-lied voor ons en tellen hardop in het Engels. Sommige kindjes lopen in vodden rond, kleding met grote gaten en rafels. Dat is toch wel een triest gezicht en het contrast wordt nog groter wanneer even later de jongste dochter van Sax thuis komt in haar ‘nette’ schoolkleding. Zij is binnen een mum van tijd omgekleed in haar ‘thuis’ kleding, maar die ziet er al beter uit dan die van haar compound vriendinnetjes.

Het eten wordt door de vrouw van Sax ergens anders gekookt omdat zij geen geschikte kookplek hebben. Iris gaat mee om een kijkje te nemen, maar krijgt niet de indruk dat ze echt gewenst is. Uiteindelijk is het eten dan klaar en wordt het in een grote schaal op de grond gezet in het leefgedeelte. Zijn vrouw en kinderen eten niet mee, wat wel een beetje vreemd is. Eten bij zijn familie, maar zonder de familie….  De botjes van het vlees worden gewoon op de grond gelegd, die vervolgens door een kolonne mieren weggedragen wordt. Sax noemde het de ‘Circle of Life’, zo leven wij hier zegt hij. Ik voel me niet zo lekker en eet uit voorzorg maar niet teveel. We hebben het wel een beetje gehad met Sax en willen eigenlijk zo snel mogelijk terug naar de boot. Voordat we vertrekken geeft Fred hem een bedrag namens ons vijven voor al zijn diensten. Sax reageert hier op z’n minst nogal eigenaardig op, eigenlijk neemt hij het aan en zegt niets. Vincent, Iris en Koen zijn genoodzaakt om nog even te blijven en komen niet onder de rondleiding uit over het eiland. Ze worden voorzien van de nodige informatie over de school, politiebureau, gevangenis, gemeentehuis, The Tree of Freedom, slavenhuis en de koloniale tijd. Dit was tot nu toe niet de meest bijzondere plaats waar we geweest zijn. Vanavond eten we soep met brood en doen weer een spelletje ‘Perudo’ bij de buren! Morgen gaan we beginnen aan de terugreis op de rivier.

Vanmorgen zijn er een paar kleine aapjes te zien, maar niet zoveel als op de heenweg. Vandaag gaan we terug naar bij ‘Baboon Island’ om daar voor anker te gaan bij de plek waar we de krokodillen en pelikanen gezien hebben. Om 12:00 uur vertrekken we en Iris en Koen gaan zelfs op zeil verder. Onderweg zien we nog enkele witte reigers en een krokodil in het water zwemmen. Rond 15:00 uur komen we bij het eiland aan waar we voor anker willen gaan. Bij een droog gevallen stuk oever zien we al een aantal krokodillen liggen en een grote groep pelikanen. Dit is een mooie plek! We hebben net ons anker uitgegooid wanneer er een ‘Parc-rangers-bootje’ aankomt die ons duidelijk maakt dat we niet mogen ankeren in het National Parc. Of we nu wel of geen toestemming hebben om op de rivier te varen, dat maakt niet uit. Ankeren mag hier niet! Onder ‘begeleiding’ van de rangers varen we door de mooie groene omgeving van dit Parc richting een plek waar het wel mag. Zien ook nog een paar nijlpaarden zwemmen.

 

Zaterdag 20-01-2018
Na ons ontbijt zwemt er ineens een nijlpaard naast de boot, heel apart gezicht. De buurtjes zijn vergeten om hun marifoon aan te zetten, waardoor ze dit gebeuren missen. Op de kant proberen we een taxi te regelen naar de ‘Circle of Stone’, maar dat gaat het niet worden. Er staat wel een toeristen bushbusje die net wat Russen had afgezet en die zou ons wel even heen en terug kunnen brengen voor 2000 Dalasi (€ 40,00). Wij zijn geen ‘echte’ toeristen en weten al gauw dat dit ritje maximaal 500 Dalasi zou mogen kosten. Dan maar op zoek naar een andere mogelijkheid. Buiten het terrein van de Lodge zien iets verderop weer, de in rood ‘verklede’ mannen die met hun machetes lopen te zwaaien. Er lopen veel kindjes rond die met een voetbal spelen en al gauw trappen Koen, Iris en Vincent een balletje mee. Steeds meer kindjes die ons willen aanraken en om spullen vragen. Eén van de jongetjes is nogal vervelend aan het worden en valt Fred lastig. Op nogal harde wijze wordt hij terecht gewezen door een ouder kind.

Het is een behoorlijk warme dag en we hobbelen op de ‘Donkey-car’ terug naar het dorp. Bij het hek van de Lodge staan wat kindjes met een mobiel die foto’s van ons maken. Ineens draait Iris zich om en roept: “You make pictures, give me money, give me money”. De rollen waren omgedraaid en dat verraste niet alleen de kinderen maar ons ook. Lachen! In de Lodge kunnen we deze keer gelukkig wat koels te drinken krijgen. De rest van de dag doen we even niets, we zijn moe van de warmte. Aan het einde van de dag komt er een visser langs die ons een hele verse, nog levende, vis verkoopt voor 200 Dalasi (€ 4,00). De vis worstelt hevig  wanneer Fred zijn kop er af snijd, het is een bloederig werkje. Kit kijkt vanaf de buiskap toe of er nog iets voor hem overblijft….. De vis gaat op de BBQ en met een pastasalade erbij genieten we met z’n vijven van een heerlijke maaltijd. We hebben een super gezellig avond met het spelen van het spel: ‘Ik hou van Holland’. Dit heeft Fred bij ons afscheid gekregen van zakelijke relaties.

Zondag 21-01-2018
Kuntaur – Carrols Wharf

De vroege ochtend uurtjes en wanneer de zon ondergaat, dat zijn de tijdstippen waarop Kit graag zijn ‘ronde’ over de boot doet. Hij heeft een nieuw favoriet plekje, helemaal op de punt, zo kan hij goed zien of er iets aankomt. Vandaag varen we maar een halve dag en vertrekken rond het middag uur. Het is wederom een erg warme dag. Vlak voor ‘Bird Island’ ligt het scheepswrak ‘The Lady Denham’, waarvan o.a. een deel van een mast nog zichtbaar is. Deze stoomboot was de eerste passagiersboot die de rivier op ging totdat ze in 1948 zonk. Bij deze plek zien we ook weer een aantal nijlpaarden. Onderweg zien we op verschillende plekken brandjes, die lucht donker kleurt. De hoeveelheid as wat in de lucht terecht komt zorgt voor een asregen aan boord. Voor ‘Deer Island’ gaan we bij ‘Corrols Wharf’ voor anker. Vanavond maar eens avondje met z’n drietjes relaxen op de boot.

Aantal zeemijl:
19
Anker positie:
13 40.64 N
15 09.53 WMaandag 22-01-2018
Carrols Wharf – BombaleWederom een kort dagje, waarbij we onderweg niets bijzonders zien. We varen langs de Noordkant van ‘Elephant Island’ en gaan voor anker bij het dorpje ‘Bombale’. Vroeger zal hier waarschijnlijk een mooie steiger (Jetty) hebben gelegen, maar tegenwoordig is daar niet veel meer van over. Er staan nu nog maar enkele palen in het water. Het is 17:00 uur wanneer we met zijn allen in onze dinghy, want die van Immaqa is nog steeds lek, naar de kant gaan.

We gaan op zoek naar iets te drinken en brood. Onder een afdakje staan enkele vissers naast een oud brommertje. Ze zijn wat aan de verlegen kant. We volgen het zandpad, langs open velden met grasland, gigantische bomen en naderen het dorpje. Onderweg rijdt er af en toe iemand op een fiets langs, maar de ‘tam-tam’werkt snel, want zodra we dichter bij het dorpje komen zien we steeds meer nieuwsgierige mensen tegen. Wat doen al die ‘tubabs’ hier in ons dorp? De wegen worden hier opgevuld met afval en daar overheen een laag zand. In het begin van het dorp zien we nog wel wat afval aan de kant liggen maar wat ons bijna meteen opvalt is dat dit in het dorp erg mee valt. De compound ziet er netjes uit, allemaal omheind met grote staken van de palmbomen en ook de meeste dieren lopen niet los rond, maar binnen een gemaakte omheining. Dit dorp ziet er eigenlijk al beter uit dan we tot nu toe hebben ervaren. We worden nieuwsgierig bekeken en de kleine kindjes beginnen ons langzamerhand te volgen. Ze zijn erg verlegen en het lijkt alsof ze nog maar erg weinig blanke mensen hebben gezien. In het dorpje zien we ineens een stel ‘Baardagamen’, dit zijn dezelfde reptielen die we ook in Nederland hebben gehad als huisdier. We worden meegenomen naar een compound waar Iris meteen ‘aan het werk’ gezet wordt om droge rijst te stampen. Er lopen kindjes van nog geen 10 jaar rond met machetes, wat me een onbehagelijk gevoel geeft. Dan ontmoeten we een vrouw die een beetje Engels kent en ons meeneemt naar de plaatselijke bakkerij waar ze druk bezig zijn om vers brood te bakken. Het brood is pas vanavond klaar, dus we hebben pech.  Een vrouw heeft een kindje in de draagdoek op haar rug en zodra die ons ziet gaat het meteen huilen. Dood eng die ‘tubabs’. We wandelen door het dorp terug naar de dinghy begeleidt door o.a. een grote groep kinderen. Vincent heeft op een gegeven moment bijna aan elke vinger een kindje. Helaas mag één van de kindjes niet verder meelopen en wordt zeer hardhandig naar huis meegesleurd, wat een vervelend gezicht is.

Bij de oever aangekomen is het een drukte van belang, want er zijn krokodillen gevangen. Een heel groot exemplaar ligt, met uitgestoken ogen op de kant en van een kleinere wordt de vel afgestroopt en de rest gaat terug het water in. Met een vrouw wordt afgesproken dat zij brood brengt naar de oever wanneer het klaar is. Ze vraagt per brood 7 Dalasi per stuk en wij willen er 5 hebben. Fred moet voor haar uitrekenen hoeveel het totaal bedrag is, want dat kon ze zelf niet. We geven haar wat extra geld voor de moeite. Om 21:00 uur wordt er geroepen van de kant en kunnen we het verse brood ophalen! De temperatuur is nog steeds hoog en we zouden o zo graag een lekker koele duik willen nemen, maar na het zien van de krokodillen, zien we hier toch maar van af! Er zijn veel muggen, dus we smeren ons, zoals elke avond weer goed in met DEET. We zijn ook heel erg blij dat we een aantal muskietennetten hebben opgehangen en ook ons luik redelijk goed kunnen afdekken met gaas.

Voordat we vertrokken kwam er een vissersbootje nog even zijn net rondom onze boot uitgooien. Fred roept naar de man dat wij zo gaan vertrekken, dus dat hij hier niet zijn net moet uitgooien. Om 10:00 uur halen we het anker op. De tocht is zeer rustig, zelfs een beetje saai te noemen. We zijn ook een beetje moe van alle indrukken die we hier op de rivier hebben opgedaan. Maar vlak voordat we bij Tendaba zijn leven we weer helemaal op, dolfijnen! Niet één maar heel veel dolfijnen. Grote groepen zwemmen voor onze boten en springen uit het water. Zodra we voor anker liggen gaan Vincent, Koen en Iris met de dinghy naar de dolfijnen toe. Vanaf onze boot zien (en horen) Fred en ik de verbaasde kreten: “Oh, Woh, Waaah” vanuit de dinghy. Dit is echt een fantastische ervaring, zeker voor Vincent. De dolfijnen zwemmen zo dichtbij dat je ze kunt aanraken. De dolfijnen hebben net zoveel plezier als de drie in de dinghy. Ze zwemmen zelfs onder de dinghy door en er botst er één in zijn enthousiasme tegen de dinghy aan. Wat een geweldige ervaring is dit! De ‘kids’ zijn zeker 45 minuten aan het rondvaren voordat ze met een hele grote smile op hun gezicht terug zijn bij de boot.

Dit dorp is groot opgezet en helemaal op toeristen ingesteld. We worden meteen opgevangen door een ‘gids’ die ons allerlei uitstapjes wil aansmeren. Dat hebben we nu wel gezien en gehoord, wij zijn toe aan wat drinken. In de Lodge bij de bar, onder een groot afdak, nemen we een ijskoud biertje. Dat gaat er met dit warme weer zeker in! We raken aan de praat met Nederlanders waarvan de man een echte ‘vogelaar’ is en ‘vogel-spot-tours’ organiseert. We besluiten om hier ook maar een hapje te eten. Wat een enerverende dag toch maar weer! Moe en zeer voldaan sluiten we deze dag af.

Halverwege de nacht schrik ik wakker van allerlei “water-geluiden” geluiden buiten. Gespetter en geplons rondom onze boot en wanneer ik in de kuip ga kijken kom ik er achter dat de dolfijnen blijkbaar nog lang niet ‘uitgespeeld’ zijn!
Om 7:00 uur roept Koen ons op om te vertrekken, want we hebben een lange dag voor de boeg. Dit is de laatste dag op de rivier op weg naar Banjul. We genieten van een prachtige zonsopgang en varen gestaag door omdat we nu nog de stroom een beetje mee hebben. In de ochtend zwemt er weer een grote groep dolfijnen met ons mee.

Ook de ‘stuiterende’ vissen, die laag over het water springen zijn weer aanwezig. Onze diesel begint aardig op te raken en in overleg met Koen en Iris krijgen we een jerrycan met 20 liter van hun. Koen maakt de jerrycan vakkundig vast aan een vallijn en wanneer we naast hun varen nemen we de jerrycan over. Gelukkig is het rustig water en gaat dit prima. Nadat we de jerrycan geleegd hebben naderen we James Island, maar besluiten om toch maar door te varen en hier niet te stoppen. We hebben het allemaal een beetje gehad en zitten vol met indrukken. Bij James Island liggen wel een aantal visbanken waar je op moet letten.

Aantal zeemijl:
51