10 januari 2020
Vandaag maken we een rondje langs de zuidkant van Bonaire. We vertrekken vanuit Kralendijk richting het zuidoosten naar Lac Bay.Lac Bay
Is een 8 km2 grote ondiepe lagune aan de zuidoostkant van Bonaire waar er een constante aanlandig wind is. De azuurblauw gekleurde binnen baai wordt aan de noordelijke kant omzoomd door een uniek mangrove bos en aan de oostkant afgesloten door een koraaldam, wat de lagune scheid van de Caribische Zee. Ruim 3.000 jaar geleden woonden er indianen, de eerste bewoners van Bonaire, zij ontdekten dat Lac Bay vol zat met voedzame rif vissen, zeeschildpadden en zeeslakken.
 |
 |
Terwijl we even een stop maken, laten we de natuur op ons in werken. Het hele gebied valt onder het Bonaire National Marine Park en is dus beschermd. Niet alleen de flamingo’s zijn beschermd, maar ook vele andere dieren en planten. Ook de prachtige ‘kroonslakschelp’ is beschermd en het is verboden om deze mee te nemen. Deze prachtige grote kroonslak (Strombus gigas) wordt op Bonaire ‘conch of karkó’ genoemd. De zeeslak leeft in een prachtige, hoornvormige schelp met een roze binnenkant. Lang geleden (toen deze schelp nog niet beschermd was) heeft mijn vader deze schelp voor mij meegenomen van Aruba en is nu in het bezit van mijn jongste zoon Vincent.
We rijden verder richting Sorobon over een niet al te beste zanderige, rotsachtige weg. Zoals op vele plekken op Bonaire worden bedrijven aangegeven door middel van houten borden. Bij een splitsing staat een verzameling aan houten reclameborden, al dan niet in half vergane staat.
Sorobon beach
Ligt aan de zuidkant van Lac Bay en is één van de mooiste stranden van Bonaire. Het hagelwitte poederzand gaat over in het azuurblauwe ondiepe water van Lac Bay. Een waar paradijs voor surfers. Het lijkt of de tijd hier stilstaat en je waant je in Hippie tijden. We drinken koffie bij de bar van het resort met uitzicht op het water en surfers. Er staat aardig wat wind en dat is dan ook één van de redenen dat dit een populaire surfplek is. Zodra de koffie op tafel staat, worden we ‘belaagd’ door kleine vogeltjes die blijkbaar gek zijn op suiker. Ik klem een open suikerzakje onder mijn mobiel, zodat deze niet van tafel waait en al gauw knabbelen de kleine vogeltjes ze aan onze suikerzakjes.
Willems vuurtoren
We vervolgen onze weg richting het zuiden, waar de Willemstoren vuurtoren staat.
Een paar eeuwen maakte piraten, rovers en bandieten op zee de dienst uit en het was bij tijd en wijle zeer gevaarlijk. Soms hadden de Bonairianen ‘geluk’ en verging er een schip met waardevolle lading voor de kust van het koraaleiland. In 1825 verging er een Amerikaans schip vlak voor de kust en de lading spoelde aan op Bonaire. De bewoners konden dagenlang kazen, meel, tabak, vlees en zelf een piano van het strand plukken. In 1838 werd de eerste vuurtoren gebouwd, de 21 meter hoge Willemstoren, vernoemd naar Koning Willem I der Nederlanden. Naast de Willemstoren vuurtoren staat het huis van de vuurtorenwachter. Doordat de vuurtoren tegenwoordig volledig automatisch wordt aangestuurd via een satellietsysteem, is er geen noodzaak meer voor de vuurtorenwachter. Het vuurtorenwachtershuis is dan ook vervallen tot een ruïne.
Zoutmeren/Saliñas
Dan rijden we langs de zoutmeren en de eindeloze uitgestrekte zoutvlaktes in diverse roze tinten met aan de horizon de hoge witte zoutbergen. Van zoutpannen wordt gesproken als het een kunstmatig meer betreft. Er vindt op Bonaire al meer dan 400 jaar zoutwinning plaats. Zout wordt al duizenden jaren door de mensheid gebruikt als ideale conserveringsmiddel voor vlees. Door middel van het zouten (pekelen) van vlees, wordt er water onttrokken aan het vlees, waardoor de houdbaarheidsdatum aanzienlijk verlengd wordt. Deze techniek wordt tegenwoordig nog steeds toegepast.In de 19de eeuw werd door zwarte slaven uit Afrika meer dan 50.000 ton zout uit de zoutpannen van Bonaire geschraapt. Dit was bijzonder zwaar werk en de slaven moesten, onder erbarmelijke omstandigheden, met houwelen, schoppen en kruiwagens het zout uit de zoutpannen hakken. Een groot deel van de slaven werd blind door de weerkaatsing van de bovengenoemde zon op de zoutkristallen. Daarnaast stonden de slaven hele dag met hun blote voeten en handen te werken in de bijtende zout bassins. Het zout werd vervolgens in manden gedaan, op het hoofd van de slaven geplaatst en naar de kleine sloepen gebracht die voor de kust lagen te wachten. De sloepen vervoerden het zout naar de grote zoutschepen die uit de kust lagen. Deze zoutschepen kwamen van Curaçao en voeren, nadat je afgeladen waren met zout, weer terug naar Nederland.
 |
 |
Obelisken
Deze zoutschepen moesten natuurlijk precies weten waar ze voor anker moesten gaan voor de zuidkust van Bonaire. Daarvoor zijn er in 1837 door de Hollanders vier bakens (maritieme obelisken) opgericht; een rode, blauwe, witte en een oranje obelisk (kleuren van de Nederlandse vlag en van het koningshuis). De stenen obelisken zijn naaldvormig en meer dan 10 meter hoog!
Voor de logistiek werden de zoutpannen in het zuiden van Bonaire door de West-Indische Compagnie (WIC) in vier zones verdeeld: de rode pan, de blauwe pan (Saliña Abou), de witte pan (Kabayé) en de oranje pan. Bij de rode pan stond een roodgekleurde naaldvormige obelisk en een hoge vlaggenmast. Hier werd een rode, blauwe, witte of oranje vlag gehesen. Zo wisten de schippers precies bij welke zoutpan ze het zout moesten ophalen; bij de rode pan, de blauwe pan, de witte pan of de oranje pan. De vorm van de maritieme bakens op Bonaire zijn uniek in de wereld.
Slavernij
De slavenhandel uit de 17de eeuw die opgezet werd door de Hollanders, Engelsen, Fransen en Portugezen, vormt een zwarte bladzijde uit de wereldgeschiedenis. Zwarte Afrikanen werden vanuit Afrika naar het Caribische gebied verscheept en daar verhandeld om tewerk gesteld te worden in o.a. de zoutpannen. In totaal vervoerden Hollandse schepen een half miljoen slaven van de westkust van Afrika naar de koloniën in de ‘West’. In 1863 werd de slavernij in de Nederlandse kolonies volledig afgeschaft (de Emancipatieregeling). Vanaf dat moment werden er op Bonaire 758 slaven in vrijheid gesteld.
Op het moment dat er geen slaven meer ingezet konden worden op Bonaire was het voor de WIC niet meer rendabel om de zoutpannen en plantages op het koraaleiland operationeel te houden. Op Curaçao waren de slaven particulier bezit, maar op Bonaire waren de meeste slaven eigendom van de staat. Dit was een groot verschil. De slaven op Bonaire waren hierdoor veel vrijer dan de slaven op Curaçao.
Slavenhuisjes
De koraalstenen slavenhuisjes werden in 1850 gebouwd (13 jaar voordat de slavernij op Bonaire werd afgeschaft). Voor die tijd sliepen de slaven in de buitenlucht of in kleine houten hutjes. Op twee plaatsen langs het zoutmeren zijn verschillend gekleurde slavenhuisjes te zien.
Bij de witte zoutpan staan de witte slavenhuisjes en bij de rode zoutpan staan de okergele slavenhuisjes.
De kleine tweepersoonshuisjes (nauwelijks anderhalve meter hoog) hebben geen ramen en bezitten kleine deurtjes waarbij je je nu amper kunt voorstellen dat daar twee volwassen mannen in konden slapen. Soms sliepen er zelfs zes slaven in één huisje!
Bijna niet te geloven zo klein…
Cultureel erfgoed
De slavenhutjes zijn recent door de Stichting Nationale Parken Nederlandse Antillen (Stinapa) grondig gerestaureerd en in hun oorspronkelijke staat hersteld. Er staan informatieborden bij de locatie waarop de geschiedenis van de zoutwinning op Bonaire wordt uitgelegd. Op deze manier proberen de Bonairiaanse autoriteiten deze belangrijke monumenten voor de komende generaties te behouden.Het verhaal van de slavernij (de geschiedenis) mag en moet naar mijn mening verteld worden. Dit is wat gebeurd is en wat we er ook van denken is een heel ander verhaal.
De zee
De kustlijn is nergens het zelfde en de uitzichten blijven facineren.
Ezels
Onderweg komen we weer een aantal ezeltjes tegen. Natuurlijk kan ik het niet laten om deze even te aaien. Ezels zijn sinds de 17e eeuw vaste bewoners op Bonaire. De Spanjaarden brachten de ezels mee om als lastdier in te zetten. Toen modernere vervoermiddelen beschikbaar kwamen zoals karren, werden de ezels overbodig en aan hun lot over gelaten.
Bonaire is een overwegend ruig en dor eiland, waardoor de ezels het in de vrije natuur vrij moeilijk hebben. Desondanks zijn er op Bonaire honderden ezels aanwezig. Hier schrijf ik nog een apart blog over.
Pas op Fred……..achter je!
Mangrove
De mangroves op Bonaire zijn alleen onder begeleiding van een gids toegankelijk om schade te voorkomen. Gisteren hebben we een afspraak gemaakt om een kanotocht te gaan doen in de mangrove. We komen aan bij het ‘Mangrove info Activity Centre’. Hier krijgen we uitleg wat wel en niet mag tijdens deze kanotocht en over het ontstaan van de mangrove. Het gebruik van goede zonnecrème en muggenolie als bescherming wordt sterk aanbevolen, maar het is niet toegestaan deze items mee te nemen in het mangrovegebied omdat dit mogelijk het water kan vervuilen of gevaarlijk kan zijn voor het onderwaterleven.
Het mangrovebos is onderdeel van het Bonaire Marine Park. De mangrovebossen, het zeegras en het koraal van Lac Bay vormen een uniek gebied op Bonaire en staat in groot contrast met de rest van het eiland. Op Bonaire komen de volgende 2 soorten mangrovesoorten voor:
- Rode mangrove (Rhizophora mangle)
- Zwarte mangrove (Avicennia germinans)
Beide soorten kunnen zowel in zout water als brak water groeien, maar hebben zoet water nodig om te kunnen overleven. De mangroves kunnen het zoute water omzetten in zoet water (omgekeerde osmose) door middel van een half doorlaatbaar membraam. Voor deze functie is 60 cm water nodig om een zekere waterdruk op te bouwen. De mangrovebossen op Bonaire zijn ongeveer 850 jaar oud. Mangroves hebben belangrijke functies voor het ecosysteem:
- Mangroves vormen een natuurlijke bescherming van de kust door de sterke wortels.
- Het vormt een belangrijke kraamkamer voor nieuw leven.
- Het organische materiaal vormt voedsel voor het koraal.
- De mangroves vormen een filter voor het sediment dat de zee instroomt na een flinke regenbui.
De bodem van de open ruimtes is bedekt met verschillende soorten zeegras, makro-algen en zandheuvels. Het zeegras vormt een zeer belangrijke schakel in het ecosysteem. Het is het voedsel voor veel dieren waaronder zeeschildpadden, biedt bescherming aan vele dieren en vormt letterlijk de kraamkamer voor veel nieuw leven.
Voordat we aan deze kanotocht beginnen legt onze leuke jonge gids één en ander uit wat we kunnen aantreffen in de mangrove. Allereerst moeten we door het ondiepe water naar de kano’s waden. Het lukt ons om samen in de kano te komen zonder dat deze omgaat.
Het kanaal wordt steeds smaller en we blijven al snel met onze peddel steken. We besluiten ons voorzichtig voort te trekken aan de dikke boomwortels.
Het water is op dit moment niet zo helder maar de gids waarschuwt ons wel voor “upside-down jellyfish”. Deze kwallen liggen op de kop met de tentakels naar boven. Na het kanaal komen we op een open plek, hier mogen we even snorkelen. Daarna varen we verder, tegen de stroming in, totdat we uit de mangrove komen in een open gedeelte. Er staat ook meer wind, dus dat wordt even hard peddelen. Op het open gedeelte zwemmen enkele pelikanen die zich in het geheel niets van ons aantrekken.
In Gambia hebben Fred en ik al eerder door een mangrove bos gevaren, maar dan met onze eigen dinghy. Toch is het hier weer heel anders en zeker een bijzondere ervaring.
Bonaire opvang flamingo’s
Bij dit Mangrove Centrum zit ook een opvang voor Flamingo’s. Hier worden jonge en zwakke flamingo’s opgevangen. Na het voederen gaan de flamingo’s terug naar de mangrove en dat is dan ook de reden voor de diverse bordjes langs de weg. Opletten voor oversteken flamingo’s!
 |
 |
De statige flamingo een ware diva onder de vogels en het boegbeeld van het eiland Bonaire. De Caribische flamingo wordt op Bonaire liefkozend ‘chogogo’ genoemd, refererend aan het nasale geluid dat ze produceren. Het typische geluid van flamingo’s is vergelijkbaar met het geluid dat ganzen maken.
De Caribische flamingo heeft een oranje-roze verenkleed, een zwarte snavel en hardroze poten. De fabelachtige verenkleur krijgen ze van de carotenoïden (natuurlijke kleurstoffen) die zich in hun prooidiertjes bevinden. De Bonairianen hebben de oranje-roze kleur in hun hart gesloten en ontelbaar veel gebouwen op het eiland in deze flamingokleur geschilderd. Verder is het opmerkelijk dat de Caribische flamingo’s vaak op één poot staan. Over de vraag waarom ze dat doen, zijn de wetenschappers het al jaren oneens. Maar het lijkt er op dat de vogel op één poot staat en de andere poot dicht tegen het lichaam houdt, om zo min mogelijk warmte te verliezen.Hiermee komt er een einde aan onze tweede rondtoer over het eiland. Het was erg gezellig om met een stel andere zeilers het eiland te verkennen. Er zullen nog vele dagen volgen om het eiland verder te ontdekken.
Bonaire, een eiland dat we al snel in ons hart hebben gesloten.
